W montessoriańskich przedszkolach i szkołach posługujemy się terminem PRACA WŁASNA dziecka. Często zdarza się, że dla osób niezapoznanych z metodą Montessori hasło PRACA brzmi w przypadku dzieci, szczególnie przedszkolnych, co najmniej dziwnie i nieadekwatnie. Tymczasem, dla rozwiania wszelkich wątpliwości: chodzi o to, by praca ta była przyjemnością, czy zabawą rozwijającą w odróżnieniu od aktywności związanych stricte z swobodną zabawą, jaka swoją drogą tez oczywiście ma miejsce w naszym przedszkolu (czas na nią najczęściej bywa podczas wyjścia na zewnątrz). Chodzi także o to, by nie bać się tego określenia i podkreślać szacunek i rangę tego, co dzieci codziennie robią, tworzą, odkrywają. To jest ich realna, wielka i ważna praca. Doceniajmy to!
Praca własna to najważniejszy czas w naszym przedszkolu. Trwa około 3 godzin i może (a w przypadku szkoły powinien) odbywać się dwa razy – przed południem i popołudniu. Ważne w pracy tej jest specjalnie przygotowane otoczenie dziecka oraz pomoce Montessori. Jeszcze ważniejsze pozostają zdefiniowane i rozpoznane przez samą Marię Montessori tzw. FAZY WRAŻLIWE dziecka oraz jego spontaniczna ZDOLNOŚĆ DO KONCENTRACJI, którą pedagożka nazwała POLARYZACJĄ UWAGI.
Dziecko podczas pracy własnej swobodnie wybiera to, z czym chce działać i gdzie chce to robić. Ma też prawo do niedziałania (choć zdarza się to stosunkowo rzadko) pod warunkiem uszanowania pracy innych. W każdej chwili ma prawo odpocząć. Ważnym pozostaje uświadomienie sobie, jak wolność dziecka i człowieka postrzegała sama Maria Montessori. Wolność dziecka nie jest jednoznaczna z nieograniczonym niczym swobodnym rozprężeniem, ale ściśle powiązana została z dyscypliną, czy może raczej z wewnętrznym poczuciem dyscypliny i odpowiedzialności za to, co robimy. Nasza wolność kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność drugiej Osoby. Montessori to przede wszystkim ogromny szacunek do drugiego człowieka budowany w oparciu o rozwój szacunku do samego siebie. W przypadku dziecka oczywiście to dorośli kształtują to poczucie i pomagają dziecku zrozumieć panujące w społeczności reguły. Wrażliwości na potrzeby innych i granice uczy dzieci także sam materiał Montessori w sali najczęściej występujący w ilości jednego zestawu.
Praca własna poprzez przygotowywane na bieżąco przez nauczyciela otoczenie powinna dać dziecku szansę na przejście ze stanu rozproszenia w stan naturalnej koncentracji. Koncentracja ta, czy właśnie polaryzacja uwagi, może danego dnia zdarzyć się w różnej intensywności u różnych dzieci. Za każdym razem jednak powinna przede wszystkim być dla dziecka rodzajem ogromnej satysfakcji wewnętrznej, w której dorosły nie powinien przeszkadzać, tylko obserwować. W pracy własnej ważne pozostają także błędy dziecka i pozwolenie mu na własną autokorektę. Tutaj nie ma pośpiechu, dajemy sobie CZAS! Czas na płynny i harmonijny rozwój zgodnie z potrzebami dzieci.
